Het is geen geheim: op Iona houden we ervan het leven te vieren. Samen met onze bewoners bewegen we ons doorheen de dagen en jaren op het ritme van de seizoenen. De christelijke jaarfeesten zijn ankers én hoogtepunten in ons jaar. In deze editie van Iona Magazine buigen we ons over de paasperiode en hoe we deze in onze gemeenschap beleven.
Martine De Bie: “Net zoals Kerstmis het hoogtepunt is van de adventstijd, is Pasen het hoogtepunt van de paastijd en het slotfeest dat het einde van de vasten markeert. De adventstijd wordt op Iona nog heel actief beleefd. De vastentijd is minder aanwezig. We vieren wel carnaval en ook de laatste week van de vastentijd – de Stille Week – beleven we op Iona actief, met onder andere Palmpasen, een stille wandeling en uiteindelijk Pasen. In die week werken we veel met beelden en hebben we ook in het ochtendlied telkens aandacht voor het lijdensverhaal. Het is een condense tijd die zich goed leent voor het beleven van bepaalde beelden. Er is het beeld van strijd, zowel innerlijk als uiterlijk – de strijd die Jezus leverde en die ook in ons als mens zit. Er zijn beelden van broederschap en liefde, van dienen en verraad, van eenzaamheid en verlaten zijn, van sterven en weer tot leven komen.”
Reizen doorheen de Stille week
Martine: “Iedere dag van de Stille Week hoort bij de sfeer van een bepaalde planeet. Daar trachten we die dag iets rond te doen. We geven de sfeer weer met een kort verhaal, een beweging, een houding. Op witte donderdag, de dag van de voetwassing, knielen we bijvoorbeeld even. Dat geeft een nederig, dienstbaar gevoel. Daarnaast zingen we dagelijks tijdens het ochtendlied ook het lied ‘Goede Week’, waarin de essentie van iedere dag van de Stille Week bezongen wordt. De Stille Week start met Palmpasen. Die dag herdenken we dat Jezus op een ezelsveulen aankwam in Jeruzalem en door de mensen herkend werd als hun koning. Een jubeldag! Palmpasen vieren we hier bij Iona met een Palmpasentocht met versierde stokken met een haantje erop. Dan zingen we liedjes en verstoppen we eitjes voor elkaar. De rest van de week volgen we in onze ochtendliederen en -gebaren de lijdensweg van Jezus, tot het moment van zijn heropstanding. Hoe hij werd verraden en uiteindelijk ook vermoord.”
Van maandag tot zaterdag
Martine: “Maandag, de dag van de maan, belichaamt de schaduwkant, het duister van de de nacht. Het is de dag van de vervloeking van de vijgenboom en de afwijzing van alle verkoopwaar uit de tempel. Met deze twee krachtige handelingen wees Jezus het oude geloof af, dat geen vruchten droeg, om het te laten plaatsmaken voor het geloof vanuit het hart. Ook op dinsdag, de dag van Mars, is de energie pittig. Het was de dag van de woordenstrijd. Jezus werd op de rooster gelegd en ondervraagd. De autoriteiten herkenden en erkenden zijn wezen niet. De vragen die de farizeeërs en de overheid hem stelden, waren als dolksteken. Ze kwamen voort uit angst voor het wezen van Christus. Jezus beantwoordde de gevechtshouding met zijn geheime wapen: de liefde. Hij strijdde niet mee, maar antwoordde met wedervragen en liefde. Woensdag, de dag van Mercurius, is een dag van tegenstellingen. De woorden tegenover de daden, het rumoer van de buitenwereld tegenover de innerlijke strijd. Jezus stond die dag ook, als bemiddelaar en genezer, tussen hemel en aarde, tussen Judas en Maria Magdalena. Witte Donderdag, de dag van Jupiter, was de dag van de voetwassing, het laatste avondmaal, het delen. Het gebaar dat daarbij hoort is dat van het knielen, en van het openen van de handen in een gevende houding. Het is ook de dag waarop Judas Jezus verraadt en waarop de leerlingen niet waken, maar slapen. Op Goede Vrijdag, de dag van Venus, werd Jezus gekruisigd. Die dag herdenken we op Iona traditioneel met een stille tocht langs de Nete, naar de Kruiskensberg. Dat is een mysterieplaats in Nijlen, waar jaarlijks op Goede Vrijdag een viering plaatsvindt aan de kapel. Bij deze dag hoort het beeld van het zaadje, dat wordt begraven in de aarde om krachtig weer boven te komen. Heel symbolisch. De stille tocht is altijd een bijzonder gebeuren voor onze gemeenschap. Het samen in stilte zijn, het naar binnen gaan… het wordt echt beleefd. Op Stille Zaterdag, de dag van Saturnus, werd Jezus in het graf gelegd. Die dag moet het zaadje de kracht vinden om te ontkiemen.”
Pasen en Paasmaandag: halleluja!
Martine: “En dan is er Paaszondag. De dag van de zon. De dag van het halleluja, van de wederopstanding van Christus uit de dood. Op deze dag vieren we dat de dood niet het einde is, maar het begin van een nieuw leven. We vieren de immense kracht die in een schijnbaar klein zaadje schuilt. Het feest duurt twee dagen; het wordt ook op Paasmaandag gevierd. En eigenlijk klinkt de paastijd ook later op het jaar nog verder, op Hemelvaart en Pinksteren. Op Hemelvaart vieren we dat Jezus ten hemel rees, op Pinksteren herdenken we de dag waarop datgene wat op Pasen zelf nog niet begrepen werd, ten volle in de helderheid kwam. Pinksteren was de dag waarop de apostelen van Jezus verlicht werden door de Heilige Geest, zodat ze de paasgedachte verder konden uitdragen in de wereld.”
Tijd van overvloed en nieuw leven
Martine: “De datum waarop Pasen valt, gaat van oudsher samen met de stand van de maan. Pasen valt altijd op de eerste zondag na de volle maan die volgt op Ostara, het begin van de lente op 21 maart. De volle maan valt dus altijd in de Stille Week, wat best bijzonder is. De aarde staat dan tussen de zon en de maan, wat heel symbolisch is voor de licht- en schaduwkant van het leven. Pasen is ook het feest van het nieuwe leven in de natuur. Er worden weer kuikentjes, lammetjes en geitjes geboren, de bomen en bloemen gaan weer bloeien. De eieren staan symbool voor vruchtbaarheid en kracht, en voor de overvloed die terugkeert na een lange tijd van karigheid en winterse ontbering. Op Iona staan de volwassen bewoners op Pasen traditioneel vroeger op om op het Columbusplein bij de Joriszaal eitjes te verstoppen voor de kinderen. Daarbij worden ook altijd enkele bijzonderheden verstopt. Wie die vindt, krijgt een extra pakje chocolade. Dat spelelement zorgt altijd voor extra plezier. Na het zoeken van de eieren drinken we traditioneel met de hele gemeenschap chocomelk en eten we een koffiekoek. Er wordt ook een paasverhaal verteld. Daarna gaat iedereen genieten van een paasbrunch in de eigen leefgroep. Dit jaar hebben we voor een alternatief gezorgd en een paasspel georganiseerd in de grote zaal, met activiteiten als koekhappen, eieren tekenen en liedjes zingen. In de namiddag hebben we een wandeling gemaakt. Het was weer een mooi en feestelijk gebeuren. Ook op onze seizoenstafels en in de leefgroepen werd het paasgebeuren zichtbaar gemaakt. We gingen creatief aan de slag met eieren, nesten en vogeltjes, de Paashaas en konijntjes, elfjes, bloemenkinderen en mooie, kleurrijke bloemenkransen.”