Het zonnelicht keert terug, de levenskracht ontkiemt
Het is geen geheim: op Iona houden we ervan het leven te vieren. Samen met onze bewoners bewegen we ons doorheen de dagen en jaren op het ritme van de seizoenen. De christelijke jaarfeesten zijn ankerpunten én hoogtepunten in ons jaar.
In deze editie van Iona Magazine buigen we ons over Maria Lichtmis en over het feest van de Heilige Brigid, ook wel gekend als Imbolc. Een dag die we vieren met kaarslicht, heerlijke pannenkoeken en het planten van bloembollen.
Martine De Bie: “Op 2 februari, exact veertig dagen na Kerstmis, vieren we Maria Lichtmis. Het is de dag waarop de winter op zijn laatste benen begint te lopen en het langzaam weer lichter wordt. Die sprankeltjes van licht vieren we met pannenkoeken en kaarslicht.
De pannenkoeken staan symbool voor het zonlicht. Met hun warmte en goudgele kleur lijken ze ook echt op kleine zonnen. In vroegere tijden verwerkten de mensen hun laatste wintervoorraad meel in pannenkoeken, om te vieren dat de zon weldra zou terugkomen en ze na een lange winter eindelijk weer hun huizen konden verlaten. Als de pannenkoeken hadden gesmaakt, kwam er een vruchtbaar jaar aan. Dan kon het koren terug gezaaid worden. Want ook dat is typisch voor begin februari: de eerste zaden en bolletjes, voor de uitjes en de erwtjes, gaan in deze periode de grond in.”
De warme gloed van kaarslicht
Martine De Bie: “Maria Lichtmis is in de Christelijke traditie de dag waarop de pas bevallen vrouwen in Israël – toen nog Palestina – zich reinigden en een offer brachten, om terug de tempel in te mogen. Maria bracht twee duiven mee. Het kaarslicht staat symbool voor het licht van Christus. Daarom worden op deze dag ook op heel wat plaatsen kaarsenprocessies gehouden en lichtjesfeesten gevierd. Het is het laatste winterfeest waarop we kaarslicht aansteken, omdat vanaf nu de zon er weer is om ons licht te geven.
Hier op Iona vieren we Lichtmis door in de zaal kaarsjes te laten drijven in een vijvertje dat we voor de gelegenheid maken. De kaarsen worden met de hand gemaakt in het Atelier. Daar worden de restjes was van de adventskaarsen verzameld en opnieuw gesmolten.
Rond het vijvertje plaatsen we sneeuwklokjes en andere jonge plantjes.
In de keuken worden pannenkoeken voor ons gebakken, die we bij de koffiepauze samen opeten nadat we onze kaarsen in het vijvertje hebben gezet. Er wordt ook een verhaal verteld en een lied gezongen. Dit jaar is het een verhaal geworden over de aardewezentjes en wat zij voor de mensen doen. Want ook dat hoort bij deze periode: vanaf Maria Lichtmis komt Moedertje Aarde tevoorschijn met haar wortelkindjes, die onder de aarde volop bezig zijn met het maken van mooie kleding voor de bloemen in het voorjaar.”
De Heilige Brigid van Iona
Martine: “Naast het feest voor Maria hebben we op 2 februari tijdens het ochtendlied ook een kleine ceremonie gehouden voor de Heilige Brigid, die op die dag haar feestdag heeft. Onze leefgroep ‘Bride’ is trouwens naar haar vernoemd. Saint Brigid is de tweede grootste heilige van Ierland, na Saint Patrick. Ze wordt afgebeeld als een drievoudige godin, een vuurgodin, die zowel het meisje, de moeder als de wijze oude vrouw in zich draagt. Ze is de hoedster van het vuur en van de haard, de huiselijke warmte. Ze beschermt de huizen tegen brand en slechte invloeden. Onze mensen van Bride hebben een aantal ‘Brigid’s crosses’ gemaakt. Dat zijn kruisen die gevlochten worden met riet of biezen. En net zoals de pannenkoeken, stellen ook deze kruisen het zonnewiel en de terugkeer van het licht voor. Het is de traditie dat we in de nacht van 1 op 2 februari zo’n rieten kruis op de dorpel van ieder huis leggen. Als het kruis er de volgende ochtend nog ligt, dat wordt het een mooi jaar voor het gezin dat er woont. Ook hier op Iona leggen we onze zelfgemaakte kruisjes voor de deur van de leefgroepen van de volwassenen en voor de deur van de zorgwerkplaatsen. De volgende dag krijgen de kruisjes een plaats op de seizoenstafels.”
Samen nieuw leven planten
Martine: “Voor de ceremonie van Brigid hebben we buiten een grote cirkel gemaakt met in het midden een plantenbak. Daarin mocht iedereen een bolletje planten, met de wens dat alles wat we dit jaar planten mag groeien en bloeien. In overleg met de tuinman hebben we voor lente-uitjes gekozen.
Rond de plantenbak hebben we een mandala gemaakt met allerlei elementen in natuurlijke materialen, waaronder ook de rieten kruisen. Brigid is ook de patrones van de kunst en de creativiteit, dus het samen creëren van mooie dingen hoort helemaal bij deze dag.
En ook fijn: omdat Maria Lichtmis en Saint-Brigid dit jaar op een dinsdag vielen, zorgde de muziekwerking voor een extra feestelijke noot, met liedjes in het teken van de lente.”