De ontwikkeling van ons masterplan architectuur is volop aan de gang. Samen met POLO Architects maken we de toekomstdroom die we voor Iona koesteren, stap voor stap helderder en concreter. We polsen bij Valérie Raets en Ellis Christiaens naar de huidige stand van zaken.
Valérie en Ellis, POLO Architects: “De ontwikkeling van het masterplan is in vier fases opgedeeld (zie afbeelding 1). Momenteel werken we stilaan toe naar de afronding van de eerste fase. Daarin hebben we een grondige analyse gemaakt van de huidige positionering en indeling van de gebouwen en de site, en van de omgeving. We hebben de vier omliggende dorpskernen en het stedelijk weefsel in kaart gebracht en onderzocht hoe het zit met het omringende landschap. Ook de lokale mobiliteit en recreatieve netwerken zijn in kaart gebracht. Die verschillende analyses hebben we samengebracht tot één geheel, dat de situatie visueel overzichtelijk weergeeft.” (zie afbeelding 2)
Online co-creatie sessies
Valérie en Ellis: “Na de eerste verkennende gesprekken en een rondleiding op het domein, hebben we ondertussen een aantal interactieve co-creatie sessies gehad met een eerste groep Iona-medewerkers. Met behulp van MIRO, een online ‘white board’ systeem, hebben we ons samen onderzoekend gebogen over een ontwerp voor de toekomst van Iona. Concreet hebben we nu de stemmen van een twintigtal medewerkers gehoord, waaronder teamcoaches, bestuursleden, medewerkers van de personeelsdienst, de poetsdienst en de tuinwerking. Ook de technische dienst, de interne preventie en de raad van bestuur waren vertegenwoordigd. We hebben tijdens de sessies veel vragen kunnen stellen en waardevolle input verzameld. Hoe worden de gebouwen en het domein beleefd? Wat werkt en wat niet? Waar bevinden zich de hoogste noden? Wat zijn de dromen op korte en langere termijn? Het is wat jammer dat alles omwille van de coronasituatie online moet verlopen, maar de sessies waren wel aangenaam. Er werd met veel enthousiasme aan meegewerkt.”
Dialoog in verschillende rondes
Valérie & Ellis: “Het is onmogelijk om in de eerste ontwerpfase al met iedereen rond de tafel te zitten, maar het plan is wel om doorheen het ontwerpproces met een zo breed mogelijke groep belanghebbenden rond de tafel te hebben gezeten. We kijken ernaar uit in de volgende fases van het project ook in dialoog te gaan met de medewerkers van de leefgroepen, een aantal bewoners en eventueel ook enkele familieleden van bewoners. Zo krijgen we een zo breed mogelijk beeld op de concrete vragen, verlangens en noden van alle partijen. Dat vraagt tijd, maar zorgt er wel voor dat we Iona grondig leren kennen en heel concrete en waardevolle feedback krijgen rond de voor- en nadelen van mogelijke pistes en ideeën.”
Een project van langere adem
Valérie en Ellis: “We hebben ons in deze eerste fase ook laten inspireren door andere bestaande, al dan niet antroposofisch geïnspireerde projecten in binnen- en buitenland. Ons bureau is niet gespecialiseerd in antroposofische architectuur, maar we onderzoeken wel hoe het antroposofische gedachtegoed vertaald kan worden naar de actuele en toekomstige dromen, noden en mogelijkheden binnen Iona. Dan gaat het niet zozeer om het vormelijke, maar vooral ook om bepaalde waarden en om de manier van omgaan met mensen, materialen en het landschap.
Ondertussen hebben we ook samengezeten met de stedenbouwkundige dienst van de gemeente Nijlen en heeft Gert Dieltjens een verkennende gesprek gehad met de schepenen. Nijlen heeft een sterke visie op de evolutie van de dorpskernen, de lokale recreatiemogelijkheden en het landschap. Er zijn mooie plannen in de maak, waarin Iona ook een rol kan spelen. Zo zou Iona bijvoorbeeld een instappunt met onthaalfunctie kunnen worden voor het fiets- en wandelnetwerk dat langs het domein van de gemeenschap loopt. Ook ideeën als het uitbaten van een theehuisje of cafeetje op het domein, of het aanleggen van een bloemenplukweide liggen op tafel. Het zijn mooie manieren om niet alleen recreanten, maar ook mensen uit de buurt laagdrempelig kennis te laten maken Iona. Uiteraard worden alle ideeën uitgewerkt met grote zorg en aandacht voor de privacy en noden van de bewoners.”
Respect voor privacy en ruimte voor ontmoeting
Valérie en Ellis: “Uit de gesprekken die al plaatsvonden werd helder dat er een grote gedeelde voorkeur is voor een autoluwe zorgsite die ruimte biedt voor traagheid en ontmoeting, en waar gradaties bestaan tussen de meer private en de meer gedeelde zones. Zo kan aan de verschillende noden voldaan worden en zijn er voor de bewoners geen bruuske overgangen. De bestaande gebouwen die behouden blijven zullen niet per se de huidige indeling en functies te behouden. Het kan fijn zijn om bepaalde werkingen meer contact met elkaar te laten hebben, of meer interactie te laten ontstaan tussen de bewoners en bepaalde medewerkers. Een bibliotheek of spelotheek creëren bij de wasserij of administratieve dienst zou bijvoorbeeld een interessante piste kunnen zijn. Maar even goed ligt het idee op tafel om zo’n ontleendienst te combineren met een onthaalfunctie voor het publiek, en zo de interactie tussen bewoners en bezoekers te versterken. Er liggen meerdere mogelijkheden en voorstellen op tafel. Het wordt een kwestie van afwegen.Er zijn momenteel nog geen keuzes gemaakt.”
S, M, L of XL
Valérie en Ellis: “Ter afronding van de eerste fase hebben we vier mogelijke ontwerpscenario’s voorgesteld: ‘small’, ‘medium’, ‘large’ en ‘extra large’, in functie van de grootte van de respectievelijke ingrepen. Het zijn momenteel echt nog ruwe plannen, die vooral bedoeld zijn om een gesprek op gang te brengen en samen af te toetsen welke keuzes wel en niet interessant kunnen zijn. Jan is momenteel ook een aantal scenario’s aan het uitwerken rond hoe de toekomst van Iona eruit kan zien. We maken dus niet alleen de ruimtelijke oefening; ook het inhoudelijke programma wordt onderzocht en waar nodig herdacht. Zo kunnen we gericht samen met Iona een voorkeursscenario uitwerken, dat tot het uiteindelijke masterplan zal leiden.
Dat masterplan is sowieso geen plan dat op korte termijn volledig gerealiseerd zal worden. Het project zal stapsgewijs en gespreid over een langere termijn verwezenlijkt worden, ook in functie van de financiële haalbaarheid in iedere fase van het project. Daarbij zullen we samen bekijken wat nodig is op korte termijn om een kwalitatieve werking te kunnen blijven garanderen, en wat minder hoogdringend is. Prioriteiten stellen hoort bij zo’n lange termijnproject. We bekijken ook actief welke zaken in co-creatie met de gemeente kunnen worden gerealiseerd en welke subsidies Iona kan aanvragen, onder meer bij het VIPA (Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden). Adjuvant zal Iona advies en ondersteuning geven rond het subsidiedossier voor dit project.
We houden jullie via Iona Magazine en via onze blog graag verder op de hoogte van de ontwikkeling van het masterplan. De artikelen die eerder al over dit project verschenen vind je hier en hier. Wordt vervolgd.